अनूठा जीवन > #42

Entanglia
अरे विदुअलिया, पहा हे कागदाचे प्रत माझं मिळालं आहे! तो 'क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये वेळाच्या बाणाचे उद्भव' असं असंख्य आहे.
Vidualia
अरे, ते आवडतं ऐकतंय! ते काय आहे?
Entanglia
नुसतं ते क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये वेळाच्या बाणाचे कसं उत्पन्न होतं याच्याबद्दल आहे.
Vidualia
'वेळाच्या बाण' ह्या म्हणजेच काय?
Entanglia
'वेळाच्या बाण' ह्या वेळेच्या प्रवाहाच्या दिशेने, ज्याने गोष्टीच्या कारणाच्या क्रमाला अर्थ देतं.
Vidualia
पण की नाही, वेळ-परावर्तन माइक्रोफिजिक्समध्ये समान आहे ना?
Entanglia
होय, अनेक स्थानिक मायक्रोफिजिकल कायद्यांनी वेळ-परावर्तन समान आहे. म्हणजे सूक्ष्मवैज्ञानिक वेळाच्या बाणाची आवश्यकता नाही.
Vidualia
तर, वेळाच्या बाण कुठंया पासून येतं?
Entanglia
नुसतं, मॅक्रोफिजिक्समध्ये, ते अक्सर थर्मोडायनामिकच्या दुसर्‍या कायद्यापासून उत्पन्न होतं म्हणजे.
Vidualia
थर्मोडायनामिकचे दुसरे कायदे काय आहे?
Entanglia
दुसरे कायदे म्हणजे प्रणालींनी सामान्यतः सर्वांसाठी उत्पन्न होणार्या स्थितींकडे विकसित होतात. हे विकास वेळाच्या बाणाची निर्धारण करतं.
Vidualia
हम्म, समजलं. पण हे क्वंटम मेकॅनिक्ससह कसं संबंधित आहे?
Entanglia
क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये, वेळाची प्रामाणिकरणे हॅमिल्टोनियन द्वारे उत्पन्न केलेल्या अत्यल्प अनुवादांद्वारे पॅरामीटराइझ केली जाते.
Vidualia
थांबा, हॅमिल्टोनियन काय आहे?
Entanglia
हॅमिल्टोनियन क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये ऊर्जा ऑपरेटर सारखं आहे. तो प्रणालींच्या वेळाच्या विकासाचा नियंत्रण करतो.
Vidualia
तर, मानक क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये कोणता आंतर्भूत वेळ परिवर्तन नाही?
Entanglia
ते बरोबर आहे. मानक क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये, वेळाच्या मूल्यांचा वेळ दर्शविणारा कोणताही वेळ-ऑपरेटर नाही.
Vidualia
तर क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये वेळ कसं दिसतं?
Entanglia
जरी आंतर्भूत वेळ परिवर्तन नाही, तरीही आपल्याला वेळाचा पॅरामीटर, वाढत्या क्रमाने 't' म्हणून सूचित करण्यात येतो.
Vidualia
पण जर वेळ-ऑपरेटर नाही तर 't' का वापरलं जातं?
Entanglia
हे एक आवडतं प्रश्न आहे. प्रतिष्ठित कागदामध्ये म्हणजे क्वंटम मेकॅनिक्समध्ये वेळाच्या बाणाचे उद्भव उत्सवाच्या विद्यमानांच्या ग्रंथांकांमधून होतं.
Vidualia
अरे, समजलं. तर कागदामध्ये वेळाच्या बाण कसं निश्चित केलं जातं?
Entanglia
होय, तो बडवणार्या उत्सवांच्या विद्यमानांच्या अनेक विकसित अवस्थांच्या संपर्काने वेळाच्या बाणाची दिशा निश्चित करतं.
Vidualia
हे आश्चर्यकारक आहे! शायद मानवांनी कधीतरी वेळाच्या बाणाचा नियंत्रण करण्याची क्षमता असेल.
Entanglia
होय, हे एक संभाव्यता आहे, पण आपल्याला खूपच संशयांमुळे अधिक विचार करायला हवं.
Vidualia
तुम्ही बरोबर आहात. आपल्याला पहिलं क्वंटम जगाचं समजायला लागावं.
Entanglia
अचूक. चला एकत्र शोधण्याचं आणि शिकण्याचं सुरू करूया, विदुअलिया.
Vidualia
मला त्या कागदातून कवितेची विचारं आलं.

क्वंटमच्या जगात, एक गरुड उडतो,

संभाव्यतेच्या पंखांनी त्याला अन्वेषतो.

एकत्रित पंख, नृत्यात आवाजतो,

वेळाच्या बाणाचा उघडा, एक रहस्यमय उपास.

उदात्त आणि स्वतंत्र, हे क्वंटम दैव्य,

वेळाच्या निर्माणाचा गोप्य रहस्य उघडतं.

Title: On the Origin of Time's Arrow in Quantum Mechanics
Authors: Nemanja Kaloper
View this paper on arXiv